Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Łańcucie

UZASADNIENIE

Wyroku z dnia 21 stycznia 2019r,. sygn.. akr III RC 94/18

Pozwem z dnia 7 września 2018r. D. T. wniosła przeciwko swoim dzieciom S. T. i M. T. pozew o alimenty w wysokości po 750 zł miesięcznie od każdego z nich.

W uzasadnieniu przedstawiła swoje dochody i sytuację zdrowotną, wydatki które ponosi i które planuje ( np. na remonty). Ponadto podała, że według jej informacji pozwani są bardzo dobrze sytuowani, oraz że nie utrzymują kontaktu z powódką i odmówili jej jakiejkolwiek pomocy pomimo tego, że powódka znajduje się w niedostatku.

W odpowiedzi na pozew pozwana M. T. wniosła o oddalenie powództwa.
W uzasadnieniu podała swoja sytuacje rodzinną, wydatki i potrzeby.
Przedstawiła również relacje między powódką a nią, oraz, że przyczyną tego jest zachowanie matki w przeszłości. Podała, że przeciwko matce toczyła się sprawa w sądzie , oraz ze matka już wnosiła o alimenty ale sąd nie przyznał matce alimentów.

Pozwany S. T. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu opisał jak przebiegały relacje między nim a matką. Między innymi podał, że otrzymał od matki gospodarstwo rolne w zamian za umowę dożywocia. Potem doszło do pogorszenia się stosunków między nimi w wyniku eskalacji roszczeń powódki. Powódka wniosła o rozwiązanie umowy dożywocia, którą przegrała, a następnie w wyniku postępowania o unieważnienie umowy – odzyskała nieruchomość.
Pozwany podał, że jego zdaniem matka nie znajduje się w niedostatku. Przedstawił również swoją sytuację zarobkową i majątkową, w tym problemy w prowadzonej działalności gospodarczej , zobowiązania, kredyty, wydatki na dalsze kształcenie .

Sąd ustalił:

Powódka D. T. ma 64 lata. Jest rozwiedziona od 2002 roku, ma dwoje dzieci : M. T. i S. T.. Mieszka sama . Powódka otrzymuje emeryturę w wysokości 878 zł miesięcznie. Leczy się na serce i nadciśnienie u lekarza rodzinnego, korzysta w rehabilitacji, leczyła się na depresję. W szpitalu na oddziale kardiologicznym przebywała 2 dni w 2015r. W okresie od 2015 do 2018 roku 4 razy korzystała z pomocy medycznej na Pogotowiu.

Jest właścicielką zbudowanej nieruchomości o powierzchni ok 2 ha, na której stoi dom w którym powódka mieszka. Podatek płaci z 1.8299 ha ( 1, (...) przeliczeniowych).Nie hoduje zwierząt . P. nie uprawia sama tylko ktoś inny. Z tytułu dopłat unijnych otrzymuje 1150 zł rocznie. Miała więcej pola ale sprzedała (ok 10 – 12 lat temu sprzedała ok. 1,1 ha a za pieniądze ze sprzedaży kupiła samochód, remontowała stodołę a część dała synowi S. T., natomiast w 2015 r sprzedała 0.14ha za kwotę 1400zł i kupiła za te pieniądze kredens i odnowiła ściany ).

Na wyżywienie wydaje ok. 200 zł miesięcznie, na środki czystości wydaje bardzo mało ( mydło, szampon, papier toaletowy i płyn L.). Na leki wydaje 80-100 zł miesięcznie. Na ubrania i buty wydaje ok. 100-200 zł rocznie ( co średniomiesięcznie daje ok. 20 zł). Na prąd , gaz kanalizację łącznie ok. 1250 zł rocznie ( co średnio miesięcznie daje ok. 105 zł) . Na opał wydaje ok. 3000 zł rocznie ( co średnio miesięcznie daje ok. 250 zł). Łącznie jest to kwota ok. 680 zł miesięcznie.

Powódka chce wymienić piec na gazowy, chce też kupić łóżko lub wersalkę bo dotychczasowe są stare . Chce wyczyścić dywany i meble bo są stare lub wyrzucić. Chce też naprawić podłogę w domu bo jest zniszczona, podobnie schody.

Pozwana M. T. ma 43 lata. Mieszka z synem K. w wieku 13 lat. Syn chodzi do VI klasy szkoły podstawowej, ma zaburzenia ze spektrum autyzmu.

Koszty utrzymania jej i syna miesięcznie to : na wyżywienie ok. 1100 zł , na środki czystości ok. 50 zł, na czynsz 640 zł, na gaz i prąd ok. 95 zł.
Ponadto na dojazdy do pracy wydaje ok. 100 zł miesięcznie, na telefon 30zł. Dodatkowo wydatki związane z synem to miesięcznie : leczenie ok. 60 zł, (alergia, ortodonta ), korepetycje ok. 200 zł, stołówka ok. 70zł. Wydatki szkolne to ok. 700 zł rocznie. Na ubrania i buty trzeba ok. 2.000 rocznie ( konieczne są buty ortopedyczne i wkładki).
Również dla siebie pozwana na ubrania i buty wydaje ok. 2.000 zł rocznie. Na wypoczynek wakacyjny wydaje średnio po ok. 1.500 zł dla syna i siebie. Pozwana wyjeżdża na wycieczki bo z uwagi na pracę i mieszkanie w bloku potrzebuje takiego wypoczynku. Koszty wycieczek wahają się w zależności od miejsca ( od 1200 do 4000 zł).
Ponadto okresowo pozwana M. T. wymaga leczenia lub rehabilitacji ( obecnie rocznie ok. 450 zł ).

Łącznie na utrzymanie syna i siebie wydaje ok. 3000 zł. Na syna otrzymuje 600 zł alimentów.

Utrzymuje się z wynagrodzenia za pracę w wysokości 3.600 zł miesięcznie , pracuje jako operator urządzeń pakujących.
Jest właścicielką mieszkania w którym mieszka oraz drugiego mieszkania o pow. 28 m ² , które darował jej ojciec i ojciec nadal w nim mieszka.

Pozwany S. T. prowadzi działalność gospodarczą, jest właścicielem spółki (...) , zajmuje się elektryką i automatyką w budownictwie. Zatrudnia 4 osoby. Utrzymuje się z wynagrodzenia jako prezes spółki w wysokości 2.200 zł. Jest właścicielem domu o niewysokim standardzie ( bez kuchni, bez TV ) z działką o pow 11a.

Spłaca kredyt hipoteczny w banku (...), w ratach po 1050 zł oraz spłaca drugi kredyt w (...) Bank (...), w ratach po ok. 620 zł miesięcznie. Wydatki związane z domem ( prąd, gaz, ubezpieczenie, woda, śmiecie, podatek ) to ok. 490 miesięcznie . Na wyżywienie wydaje ok. 500 zł miesięcznie. Na ubrania i buty wydaje ok. 1200 zł rocznie .

Pozwany S. T. podjął studia za które płaci 460 zł miesięcznie, musi też wydawać na dojazdy na zajęcia ( ok. 30 km, 4 razy w miesiącu). Na podręczniki rocznie wydaje ok.300 zł. Studia podjął z powodu trudności spółki, żeby zdobyć wiedzę do zarządzania spółką, lub mieć możliwość znalezienia pracy w razie upadłości spółki.

W utrzymaniu pomaga mu ojciec. Ojciec ma emeryturę.

Spółka (...) sp.zoo była w bardzo dobrej sytuacji finansowej w 2013. Przychody wyniosły wtedy 816 026 zł, dochód – 263 913zł, a przychody po zmniejszeniu o wydatki - 212 755zł.
W późniejszych latach sytuacja się pogorszyła i tak w 2014 roku przychody wyniosły 627 981 zł, dochód – 54 575zł, a przychody po zmniejszeniu o wydatki - 35 946zł. W 2015 roku przychody wyniosły 637 179 zł, dochód – 63 816zł, a przychody po zmniejszeniu o wydatki - 38 405zł.
W 2016 roku sytuacja uległa dalszemu pogorszeniu i przychody wyniosły 306 400 zł, dochód – minus 41 805 zł, a przychody po zmniejszeniu o wydatki - minus 34 539zł.
W 2017 roku przychody wyniosły 152 822 zł, dochód – 19 649zł, a przychody po zmniejszeniu o wydatki - 19 649zł.
Spółka jest zadłużona w bankach ( kredyt obrotowy łącznie w wys.150.000 zł , od którego opłata roczna wynosi ok. 10 % wysokości kredytu - w Idea i S. oraz spłaca raty w (...) po 4190 ), oraz jest zadłużona u kontrahentów ( w wysokości ponad 100 000 zł). Spółka ma też wierzytelności ( zasądzone wyrokiem) ale nie może ich wyegzekwować bo dłużnik już nie istnieje.

Powódka D. T. nie ma dobrych relacji z pozwanymi, ani z córką ani z synem.

Jeszcze jak córka miała ok 20 lat, mieszkała u matki i się uczyła, to matka nie akceptowała związku córki z J. M. . Z tego powodu pozwana zmuszona była zamieszkać z ojcem i bratem. Później utrzymywały kontakt, a jak powódka miała problemy zdrowotne ( operację, pobyt w szpitalu, powikłania) to pozwana M. T. interesowała się matką, odwiedzała ją , wspierała finansowo, gościła matkę w swoim mieszkaniu. Jednak z powodu postawy matki ( kłótnie, pretensje, roszczeniowa postawa, wszczynanie awantur, nachodzenie w mieszkaniu ) relacje uległy pogorszeniu. Doszło nawet do postępowania o wykroczenie i powódka D. T. została obwiniona o to że w okresie od miesiąca stycznia 2013 roku do dnia 24 października 2013 roku w R. z chęci dokuczenia, poprzez zachowanie polegające na: - wielokrotnym nachodzeniu z różną częstotliwością w miejscu zamieszkania przy ul. (...) i wszczynaniu awantur - złośliwie niepokoiła M. T. i uznana za winną dokonania zarzucanego jej czynu stanowiącego wykroczenie z art. 107 kw i za ten czyn na podstawie art. 107 kw Sąd Rejonowy w Rzeszowie wyrokiem nakazowym z dnia 10 marca 2014 roku, w sprawie o sygn. II W 376/14 wymierzył jej karę grzywny w wymiarze 200 zł.
Dopiero po skazaniu powódka zaprzestała takich zachowań.
Natomiast w niniejszym postępowaniu powódka zarzucała córce, że „ to jaką matką jest córka, jest przyczyną choroby wnuka”

W czasie choroby matki i pobytu w szpitalu również syn, choć w mniejszym zakresie niż córka (z powodu odległości ) interesował się sytuacją matki.

W Sądzie Rejonowym w Rzeszowie już raz toczyła się sprawa z powództwa D. T. przeciwko M. T. o alimenty. Wyrokiem z dnia 28 maja 2013 roku( syg. III RC 168/13) powództwo zostało oddalone.

Pozwany S. T. w wieku 19 lat , w1997 roku, otrzymał od matki nieruchomość z domem w zamian za świadczenia wynikające z prawa dożywocia ( art. 908 KC). Pozwany pomagał matce w pracach związanych z domem jak przyjeżdżał na weekend, pomagał również finansowo. Z czasem żądania finansowe matki się zwiększyły i jak pozwany nie chciał tych żądań spełnić doszło do konfliktu. Dn. 3 sierpnia 2019 roku powódka złożyła do sądu pozew o rozwiązanie umowy dożywocia, pozew został oddalony. Ustalono, że pozwany w wystarczającym stopniu wykonuje obowiązki wynikające z umowy ( zapewniał mieszkanie, wspierał finansowo) . W trakcie postępowania o rozwiązanie umowy dożywocia, powódka kierowała wobec syna zarzuty , że ją pobił, groził jej, narażał na uszczerbek na zdrowiu poprzez zatrucie studni, które to zarzuty okazały się całkowicie bezpodstawne. Powódka nie dążyła do porozumienia z synem. Wniosła kolejną sprawę (11 września 2011 roku )o stwierdzenie nieważności umowy dożywocia. To postępowanie skończyło się unieważnieniem umowy o dożywocie i przedmiot umowy o dożywocie wrócił do powódki.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie :

- dokumentacji lekarskiej k. 3-8,
- odcinka emerytury powódki k. 175,
-zaświadczenia o stanie majątkowym powódki k.16
- zaświadczeń o stanie majątkowym pozwanych k. 18,38
- dokumentacji medycznej pozwanej M. T. i jej syna K. T. k. 27,29,132-134
- zaświadczenia dotyczącego wydatków M. T. związanych z mieszkaniem k.28,
- wydatków dotyczących wynagrodzeń pozwanej M. T. k. 30-36
- aktów notarialnych k. 51-54, 148-151,
- wydruków (...) i (...) k. 55-64,166-162,
- umów kredytowych i pożyczek pozwanego S. T. k. 65-70, 74-84, 96-100, 103-117,
- umów kredytowych i pożyczek firmy pozwanego S. T. k. 96-100, 103-117,
- dokumentów bankowych pozwanego S. T. dot. stanu konta i kredytów k. 71-73, 85, 101-102,
-zaświadczeń o zatrudnieniu pozwanego S. T. k. 86-88
- faktur za prąd i gaz dla pozwanego S. T. k. 86-90
- dokumentów związanych ze studiami pozwanego S. T. k. 91-95
- umowy leasingowej k.118-121
- dokumentów dotyczących zobowiązań pozwanego S. T. wobec kontrahentów związanych z działalnością gospodarczą k. 122-130,
- zaświadczenia Urzędu Skarbowego w P. i sprawozdań finansowych koperta – 166
- faktur związanych z działalnością pozwanego k. 170-171
- akt tut. Sądu I C 59/09 oraz IC 106/ 11
- akt Sądu Rejonowego w Rzeszowie, syg. III RC 168/13 i (...) 376/14
- zeznań stron k. 179 - 190

Dowody te Sąd uznał za wiarygodne jako wzajemnie uzupełniające się, logiczne.

Przy czym zeznania stron co do istotnych faktów są zgodne, różnią się w przede wszystkim oceną aktualnej sytuacji stron, szczególnie czy powódka jest w niedostatku , a także ustalenia przyczyn obecnych relacji między powódką a pozwanymi.

Sąd uznał za wiarygodne dowody z dokumentów jako pochodzące od uprawnionych organów w zakresie ich kompetencji, sporządzone w przepisanej formie.

Sąd zważył :

Zgodnie z art. 133 § 2 kro i art. 128 kro obowiązek dostarczenia środków utrzymania obciąża krewnych w linii prostej i rodzeństwo, a uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest ten kto znajduje się w niedostatku.
Zakres świadczeń alimentacyjnych zgodnie z art. 135 § 1 kro zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, oraz możliwości majątkowych i zarobkowych osób zobowiązanych do alimentacji.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zawiera definicji niedostatku.
Natomiast Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 grudnia 1987r. ( III CZP 91/86 OSANCP 1988/88 poz. 42) wskazał, że za znajdujące się w niedostatku należy uznać osoby, które nie mogą własnymi siłami zaspokoić usprawiedliwionych potrzeb, nie posiadają własnych środków, w postaci wynagrodzenia za pracę , emerytury czy renty, ani też dochodów z własnego majątku. Tak więc niedostatek można tłumaczyć jako brak środków na pokrycie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, a więc brak możliwości zapewnienia sobie zwykłych warunków bytowych, pomimo wykorzystania wszystkich dostępnych możliwości w celu uzyskania dochodu.

Jak wynika ze zgromadzonego materiału na swoje bieżące utrzymanie powódka wydaje ok. 680 zł miesięcznie. Natomiast emerytura którą otrzymuje wynosi 878 zł, a także z dopłat unijnych otrzymuje średnio 95 zł miesięcznie (przy czym nie ponosi kosztów związanych z uprawa roli, bo pole uprawia ktoś inny). Tak więc łącznie powódka miesięcznie ma do dyspozycji ok. 970 zł.
A więc po wydatkach na swoje utrzymanie w wysokości 680 zł miesięcznie powódce pozostaje jeszcze ok. 290 zł. Kwotę tę zdaniem, Sądu może przeznaczyć na inne potrzeby niż wskazane w niniejszym postępowaniu, np. wyżywienie odpowiednie do jej stanu zdrowia.

Mając powyższe na uwadze, zdaniem Sądu, powódka D. T. z własnych środków może zaspokoić swoje usprawiedliwione potrzeby, a więc nie znajduje się w niedostatku.

Z przeprowadzonego postępowania wynika, że powódka wniosła o alimenty bo chciałaby przeprowadzić remont domu w którym mieszka (wymiana pieca na gazowy, remont podłóg, schodów, wymiana mebli). Zdaniem Sądu powódka faktycznie chciałaby pieniądze z tytułu alimentów przeznaczyć na poprawę standardu domu w którym mieszka i który jest jej własnością, a nie na swoje usprawiedliwione potrzeby. Na taki cel powódka może przeznaczyć część majątku którego jest właścicielką ( np. może sprzedać cześć pola, jak to już w przeszłości robiła).
Może też – zgodnie z propozycją pozwanego sprzedać całość i kupić nieduże mieszkanie, tak aby koszty utrzymania mieszkania nie były duże , a pieniądze które zostaną przeznaczyć na ewentualne zwiększające się ewentualnie z czasem koszty utrzymania.

Pozwani M. T. i S. T. wnosząc o oddalenie powództwa D. T. wskazali, że żądanie to jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Zgodnie z art 144 ¹ kro zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

W niniejszej sprawie między powódką a poznanymi są złe relacje. Zdaniem Sądu przyczyna tego leży głównie po stronie powódki.

Powódka miała już zapewnioną pomoc pozwanego S. T. w ramach umowy o dożywocie. Swoje obowiązki z tej umowy syn S. T. spełniał- co zostało stwierdzone w postępowaniu toczącym się w tut. Sądzie, syg akt I C 59/09. Powódka sama się tej pomocy syna pozbawiła, żądając stwierdzenia nieważności umowy o dożywocie.
Ponadto powódka kierowała pod adresem syna S. T. wiele zarzutów o nieprawidłowe zachowanie względem niej i niewykonywanie obowiązków z tytułu umowy o dożywocie , a które okazały się nieprawdziwe. Podobnie wobec córki M. T., powódka wykazywała niewłaściwe zachowania, nie wspierała córki, została skazana za wykroczenie (złośliwe niepokojenie) na szkodę córki, nie okazywała wdzięczności za pomoc – a nawet zgłaszała pretensje i domagała się coraz więcej. Nawet obecnie zarzuca córce , że jest złą matką, (np. że przez działania córki wnuk ma autyzm).

Takie zachowania powódki nie mogą zasługiwać na aprobatę i zdaniem Sądu w tej sytuacji żądanie przez powódkę D. T. alimentów od S. T. i M. T., jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i pozwani mogą się uchylić od wykonywania obowiązku alimentacyjnego, niezależnie od tego ,że zdaniem Sądu powódka nie znajduje się w niedostatku.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 102 kpc, uznając, że powódka nie jest w stanie zwrócić pozwanemu S. T. kosztów zastępstwa adwokackiego, natomiast wynagrodzenie dla adwokata powódki działającego z urzędu przyznano na podstawie § 10 ust 1 pkt 9 i § 4 ust 2 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3. 10.2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.